مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: ما امروز آب مشهد را تامین می‌کنیم اما نمی‌گوییم سطح آب زیرزمینی در غرب مشهد سالی یک متر نشست می‌کند.
محمد علایی امروز در هشتمین همایش ملی سامانه‌های سطوح آبگیر باران که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ما منطقه خشکی هستیم، بارندگی میانگین درازمدت ۴۰ ساله استان کمتر از ۲۲۱ میلی‌متر بوده و ۸۷ درصد بارش تبخیر می‌شود. از منابع اندکی که داریم، توسعه ناپایدار را شکل دادیم. نسبت آب برداشتی به تجدیدپذیر تا دو سال پیش ۱۶۰ درصد بود. ۳۷ آبخوان اصلی داریم که ۳۵ مورد آنها وضعیت بحرانی دارد.
وی بیان کرد: توسعه بی‌برنامه، ناپایدار و ناهمخوان با ظرفیت‌ها، آب بیشتری را سلب می‌کند. ما امروز آب مشهد را تامین می‌کنیم اما نمی‌گوییم سطح آب زیرزمینی در غرب مشهد سالی یک متر نشست می‌کند. شرایط اینگونه نخواهد ماند، تغییر اقلیم، اندک باران ما را نیز کم خواهد کرد و شرایط باز هم بدتر خواهد شد. اتفاق دیگر این است که جنس، نوع و شدت بارش‌ها تغییر کرده و تغییر خواهد کرد، بنابراین نمی‌توانیم به شیوه گذشته آب را مدیریت کنیم.
علایی با بیان اینکه مدیریت یا چالش آب یکی از ۶ ابر چالش کشور و یک یا دو ابر چالش استان است، عنوان کرد: اگر مساله آب یکی از چند مساله اصلی مردم است، چرا نمی‌توانیم آن را به درستی به مردم منتقل کنیم؟ از گذشته برداشت اشتباه در ذهن دولتی‌ها شکل گرفته که آب داریم اما پول نداریم که پول با فروش نفت آمد، قرار شد چاه عمیق و سد بزرگ بزنیم اما اکنون دیگر مکان برای چاه و سد نیست، بنابراین باید آب بیاوریم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، خاطرنشان کرد: در حال حاضر اعتبارات عمرانی و دولتی مانند سفره‌های آب زیرزمین روند نزولی دارد که باید کار را به مردم واگذار کنیم، اگر آب مساله اصلی ما بوده و تمدن مهم ما با چالشی به نام آب روبه‌رو است، در صورتی که به درستی مدیریت نکنیم، آب ما را با مرگ خودمان مدیریت خواهد کرد. باید آب را به مساله اصلی مردم تبدیل کنیم.
وی با اشاره به اینکه آب منطقه‌ای از ابتدای اردیبهشت ۹۷، ۸۰ درصد وقت خود را همراه با مردم و بیشتر از همه کشاورزان روی این مساله گذاشت، تصریح کرد: ما با تشکل‌های قانونی کشاورزان جلسه داشتیم که اعلام کردند باید یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب کمتر آب برداشت کنیم. طبیعت به ساز ما نمی‌رقصد، بلکه ما باید با طبیعت همراه باشیم. رابطه انسان با محیط و انسان با انسان باید انسانی باشد. اگر می‌خواهیم در این سرزمین خشک بمانیم باید کم برداشت کنیم. مشکل این نیست که تولید کم است، بلکه مساله این بوده که چرا باید بیش از میزان برداشت کنیم؟ قدرت اشتغال اجتماعی آب ۱۰۰ هزار برابر از بنزین بیشتر است.
علایی گفت: آب منطقه‌ای، دانشگاه فردوسی، نخبه‌ها، تشکل‌های قانونی، کشاورزان و نهادهای مدنی در استان سندی تهیه کردند که در این سند آمده، آب منطقه‌ای آب‌فروشی نکند که کار سختی بوده زیرا بودجه جاری ما به این کار وصل است، از چاه‌ها بیش از پروانه برداشت نکند و دولت نیز نباید در مناطق ممنوع و بحرانی تخصیص جدید بدهد. این سند تهیه شد و اصل سند این بود که باید یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان آب کمتر برداشت کنیم. توسعه‌ای قابل قبول است که این سند را قبول کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، افزود: این سند در ۱۸ آبان در ستاد ملی کارگروه سازگاری آب کشور نیز تصویب شد و اکنون باید اجرا کنیم. در حوزه کشاورزی ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب بیش از پروانه برداشت می‌شود که تا امروز ۲۶۱ میلیون مترمکعب کاهش داشتیم. بازار آب را فعال کردیم. برای هر دشت در استان سندی تهیه شده که در آن باید تا ۱۴۰۵ کسری مخزن ما در استان به صفر برسد، در حالی که اکنون ۱۲۶ درصد نسبت به تغذیه است. همه چاه‌ها باید به کنتور مجهز شود و به روز باشد که تا پایان سال ۵۰۰۰ حلقه چاه این وضعیت را خواهد داشت.
وی ادامه داد: هرکجا دولت وارد کار عمرانی شود، فساد، رشوه و تباهی نیز همزاد آن خواهد بود و خاص ایران هم نیست. چرا کشوری که مبنایش تمدن کاریزی است و در آن آبخوان‌داری، آب‌خیزداری و تغذیه یکی از نگرانی‌های مردم بوده، مردم حاضر نیستند بپذیرند که باید وارد این حوزه‌ها شوند؟ باید ظرف دو سال ۸۰۰ میلیون مترمکعب کمتر برداشت کنیم.
