به گزارش صدای مشهد، سید مصطفی نعمتی، در خصوص لزوم طرح نوسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر رضوی، اظهار کرد: سالانه حدودا ۳۰ میلیون نفر زائر به مشهد میآیند که یک پتانسیل ویژه و منحصربهفرد در دنیاست و این جمعیت همه از مجرای منطقه ثامن برای تشرف به حرم مطهر حضرت رضا(ع) عبور میکنند و اکثر اوقات حرم دیگر پاسخگوی پذیرش زوار نیست و احتمالا همه در زمان مراسمهای آیینی با صحنههای اینچنینی مواجه شدهاند.
وی ادامه داد: شهرداری منطقه ثامن تقریباً در شرق مشهد قرار گرفته است. سه عامل ریزدانگی، فرسودگی و نفوذناپذیری جزو شاخصهای بافت این منطقه در گذشته بوده است که از ویژگیهای بافت فرسوده است. مساحت این بافت ۳۶۶ هکتار است و ۱۳ هزار پلاک در این بافت وجود داشته است و از آنجا که جزو بافت فرسوده محسوب شده، برای آن طرح تفصیلی جدید تهیه شده است.
شهردار منطقه ثامن اضافه کرد: در سال ۱۳۷۱، ۷۰ درصد ساختمانهای این بافت بیش از ۲۰ سال قدمت ساخت داشتند و فقط دو درصد از ساختمانهای ۱۳ هزار پلاک موجود در این بافت قابلیت نگهداری را داشتند و باقی مشمول بافت فرسوده بودند. ابنیه مخروبه و کوچههای باریک در این بافت وجود داشتند. در بافت اطراف حرم مشاغل نامناسبی مانند رمالی، جنبینی، معرکهگیری و مواردی از این دست وجود داشته است.
نعمتی افزود: تاسیسات فرسوده شهری امکان خدمترسانی به زائران را سخت میکرده و زائران در محلهای نامناسبی اقامت و اسکان مییافتند.
وی بیان کرد: در سال ۱۳۷۱ وزیر وقت مسکن، نامهای را به رهبری مینویسد و اجازه میخواهد تا در بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) مداخله صورت بگیرد و شرکتی با هماهنگی آستان قدس شهرداری و راه و شهرسازی تاسیس شود. این شرکت با نام عمران و مسکنسازان ثامن تاسیس میشود. در هیات مدیره آن وزارت راه و شهرسازی، آستان قدس شهرداری مشهد و شرکت ایجاد محیط حضور دارند که وظیفه نوسازی و بهسازی بافت به این شرکت سپرده میشود.
شهردار منطقه ثامن افزود: شورای اسلامی شهر که نهادی مردمی است از طریق شهرداری مشهد و منطقه ثامن با ۱۰ درصد سهام، وزارت راه و شهرسازی از طریق شرکت بازآفرینی با ۵۵ درصد سهام و آستان قدس رضوی نیز با ۳۵ درصد سهام در شرکت عمران و مسکنسازان ثامن حضور دارند.
نعمتی تصریح کرد: یک طرح تفصیلی برای بافت اطراف تهیه شده است. در این طرح ۳۰ میلیون جمعیت سالانه زائر با ضریب ماندگاری ۳.۸ روز برای افق طرح در نظر گرفتهاند و همچنین قرار است که ۱۵۰ هزار تخت برای زائران در بافت اطراف حرم در قالب دو میلیون ۲۰۰ هزار متر مربع زیربنا ایجاد شود.
جمعیت منطقه ثامن از ۵۱ هزار نفر به ۱۴ هزار نفر رسیده است
وی در خصوص وضعیت ساکنان منطقه ثامن، خاطرنشان کرد: جمعیت ساکن در منطقه حدوداً ۵۱ هزار نفر بوده و قرار است که در انتهای طرح ۵۲ هزار نفر باقی بمانند. اکنون جمعیت منطقه به ۱۴ هزار نفر رسیده است و مردم از این منطقه رفتهاند. ما در نظر داریم که شیب مهاجرت را معکوس کنیم و مردم را به منطقه برگردانیم و مانع از مهاجرت مردمی که در منطقه هستند، بشویم. ما برای این منظور سعی کردیم افراد را در منطقه جابهجا کنیم. متاسفانه در منطقه ثامن در ۲۲- ۲۳ سالی که گذشته سیاست بر این نبوده است که مردم را در منطقه نگه دارند.
شهردار منطقه ثامن اضافه کرد: برای اینکه جمعیت درنظر گرفته شده در طرح که بالغبر ۵۲ هزارنفر است، تامین شود، طرح مسکن ثامن تعریف شده است. پول خُرد مردم را جمع کردیم و به پول آنها سود و جریمه تاخیر و تشویق ماندگاری دادیم که این پول با این ضرایب به یک عددی میرسد و واحدها ساخته میشود و به قیمت روز حساب میشود و با پول افراد مقایسه و با دریافت مابهالتفاوت آن واحد به آنها تحویل داده میشود.
نعمتی ادامه داد: در قالب طرح مسکن ثامن که شامل هفت پروژه است، ۱۴۰۹ واحد مسکونی ساخته شده که از این تعداد ۹۲۰ واحد تحویل مردم شده است. تنها یک مجموعه از این طرح در قالب چهار بلوک، ۵۴۲ واحد را به خود اختصاص میدهد.
وی گفت: عمدهترین اتفاقی که طرح اطراف حرم میافتد، گسترش حرم مطهر از ۱۸ هکتار به ۵۰ هکتار است و اکنون مساحت حرم با افزایش ۲.۷ برابری به بلوغ خود و حداکثر ظرفیت دیده شده در طرح، دست پیدا کرده است.
شهردار منطقه ثامن در خصوص محدوده طرح بهسازی اطراف حرم، تصریح کرد: بازار رضا، خیابان اندرزگو، آیتالله خزعلی، آیتاللهبهجت، بلوار کامیاب، وحدت و هفده شهریور تا انتها بازار رضا محدوده پیرامونی در طرح اطراف حرم را تشکیل میدهند. در این طرح چهار خیابان منتهی به حرم از قبل وجود داشته است؛ خیابان امام رضا، شیرازی، طبرسی و نواب صفوی.
نعمتی در خصوص عملکرد طرح در خصوص خیابانهای منتهی به حرم، اضافه کرد: خیابانهای نواب صفوی، طبرسی و شیرازی از هر طرف ۷.۵ متر عقب نشینی میکنند و ۱۵ متر به عرض خیابان اضافه میشود و به پیاده اختصاص پیدا میکند. چهار خیابان جدید نیز به اطراف حرم اضافه میشود؛ خیابان شهدای حج، آیتالله طبسی، بلوار امیرالمومنین و رضوان. این چهار خیابان با عرض ۳۲.۵ متر حرکت به سمت حرم مطهر را تسهیل میکند. یک خیابان حلقوی به نام شارستان رضوی با عرض ۵۵ متر این خیابانها را بهم وصل میکند و امکان حرکت شرقی-غربی و جنوبی-شمالی را بدون استفاده از زیرگذر فراهم میکند.
وی افزود: اکنون برخی از بلوارها و خیابانهای جدید در اطراف حرم ایجاد شدهاند. در این طرح زیر تمام خیابانهای اصلی اطراف حرم -چه خیابانهای جدید و چه قدیم- تونل انرژی ایجاد میشود که این تونل تقریباً به ابعاد ۲.۵ متر در ۲.۵ متر است. ۸.۵ کیلومتر از این تونل تا کنون اجرا شده و ۵۰۰ متر هماکنون در دست اجرا است. غیر از فاضلاب و گاز باقی شرکتهای خدماتی باید از تونل انرژی استفاده کنند و بعداً امکان کندهکاری در خیابانها به آنها داده نمیشود. در ابتدا تونل انرژی با لولههای تیآرپی کار شده بود، اما اکنون با مقطع بتنی این کار انجام میشود.
شهردار منطقه ثامن گفت: میخواهیم فضای سبز اطراف حرم از طریق ایجاد رهباغ (فضاهای سبز حرکتی به سمت حرم) یا گسترش فضاهای سبز در نقاط مختلف، از ۲.۵ هکتار در روز اول به ۶۷ هکتار برسد.
نعمتی ادامه داد: هشت رهباغ به اطراف حرم اضافه میشوند. این رهباغها تغییر حالت حرکت از سواره به پیاده را ایجاد میکنند و پیرو بحث پدافند غیرعامل در تخلیه حرم و همچنین دسترسی به حرم در مراسم آئینی میتوانند نقش بسزایی داشته باشند. سایر فضاهای سبز هم کمک میکنند تا جمع فضاهای سبز منطقه ثامن از ۲.۵ هکتار به ۶۷ هکتار افزایش پیدا کند.
ایجاد ۴۲ هزارمتر مربع فضای سبز در اطراف حرم ظرف دو سال
وی اضافه کرد: ۲۴ سال از اجرای طرح اطراف حرم میگذرد، به هرحال پیشرفتهای خوبی کرده و اتفاقات خوبی افتاده است، اما شاید اگر ۱۰ ساله تمام میشد خیلی بهتر بود. در ۲۲ سال از این مدت ۵۰ هزار متر مربع به فضای سبز اطراف حرم اضافه شده است و از ۲.۵ هکتار به ۷.۵ هکتار رسیده است، اما در طی دوسالی که مدیریت شهری جدید و شورای اسلامی پنجم مستقر شدهاند، ۴۲ هزار متر مربع فضای سبز به اطراف حرم اضافه شده است و حدود چهار، پنج هزار متر دیگر هم در دست اجرا داریم.
شهردار منطقه ثامن گفت: در طرح اطراف حرم ۱۵ پارکینگ طبقاتی پیشبینی شده است که مجموعاً ۹۲۰۰ جای پارک را فراهم میسازند که این رقم علاوهبر پارکینگهاییست که پروژه باید درون خود ایجاد کنند.
نعمتی بیان کرد: در طرح تفضیلی اطراف حرم ۹ مرکز محله پیشبینی شده است که گشادگیهای فضایی هستند تا بتوانند امکان خرید روزانه مردم و فضای اجتماعی در محیطهای مسکونی را فراهم کنند و جهت استفاه مردم خطوط بیآرتی و چهار ایستگاه قطارشهری توسط خطوط قطار شهری سه و چهار در اطراف حرم ایجاد میشود.
وی در خصوص پیشرفت طرح در زمینه مداخله در پلاکهای منطقه تصریح کرد: بیش از اجرای طرح ۱۳ هزار پلاک در اطراف حرم وجود داشته است که بنابر اهداف طرح ۹۰۰۰ تا از آنها باید مورد مداخله ما قرار بگیرند. تا کنون ۵۲۶۴ قطعه از آنها مورد مداخله ما قرار گرفتهاند. این بزرگترین مداخله نظام جمهوری اسلامی در بافتهای فرسوده کشور است؛ البته که این بافت قابل ارزش هم بوده است.
ظرفیت سرمایهگذاری ۳۷۰۰ میلیارد تومانی در طرح بهسازی اطراف حرم
شهردار منطقه ثامن با بیان اینکه بیشتر پروژههای عمران شهری اطراف حرم اجرا شده است، گفت: در دوسال اخیر ما توانستیم مشکلات ۲۶ پروژه را با منطقه ثامن حل کنیم و حجم سرمایهگذاری آنها تا روزی که ما قصد حل مشکلاتشان را داشتیم، ۲۲۰۰ میلیارد تومان بوده و امکان ادامه سرمایهگذاری تا ۳۷۰۰ میلیارد تومان برای آنها فراهم میکند.
نعمتی در خصوص پروژههای جدید در دوره شورای اسلامی جدید بیان کرد: در این دو سال ۱۱ پروژه جدید واگذار کردیم که ۸۷۵ میلیارد تومان ارزش سرمایهگذاری آنهاست.
پیشرفت ۴۵ درصدی طرح بهسازی اطراف حرم ظرف ۲۲ سال
وی اضافه کرد: در ابتدای شورای پنجم طرح ۲۲ سال طول کشیده بود و حدود ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشت. با شروع شورای پنجم برنامه جامع اقدامات مشترک برای بافت اطراف حرم تدوین کردیم و ابتدا ذینفوذان و افراد اثرگذار در طرح را شناسایی کردیم و سپس تقویت محله و محلهمحوری را در دستور کار خود و بهعنوان راهبرد توسعه شهری در نظر گرفتیم.
شهردار منطقه ثامن افزود: براساس برنامه جامع اقدامات مشترک اهدافی را برای آن نوشتیم؛ از جمله ارتقاء سطح امنیت ساکنان بهویژه بانوان و کودکان و ارتقاء استانداردهای سکونت و بهبود وضعیت اجتماعی. در این برنامه منطقه را به ۹ محله تقسیم کردیم و برای آنها از اسامی قدیمی آنها استفاده کردیم.
نعمتی ادامه داد: در سال ۹۷ بیشترین زیربنای صدور پروانه در منطقه ثامن را داشتیم. در سال ۹۷، ۴۰ هزار مترمربع زمین در راستای آزادسازی خیابانهای طرح با هزینه ۳۵۴ میلیارد تومان خریداری شده است. در سال گذشته ۱۱۳ میلیارد تومان هزینه برای مسائل عمرانی، فضای سبز و خدمات شهری انجام شده است. میزان پیشرفت فیزیکی فضاهای عمومی، فضای سبز رهباغ و پارکینگ طبقاتی در سال ۹۶ پنج درصد و در سال ۹۷ به ۶.۶ درصد رسیده است.
وی تصریح کرد: یک نگرانی که در خصوص بافت اطراف حرم ایجاد شده بود، این بود که در پروژههای اطراف حرم سرمایهگذار یک زمین گران میخرد، پروانه گران میگیرد و لاکچری هم میسازد؛ پس کسی هم که میخواهد بهرهبرداری کند باید آدم متمولی باشد و امکان اینکه افراد دارای بضاعت مالی کمتر از حرم دور شوند، وجود دارد. در راستای این مسئله شهرداری ۲۷ پروژه زائرسرای ارزانقیمت تعریف کرده است.
۱۸ هزار مترمربع زمین به رایگان به مراکز استانها داده است
شهردار منطقه ثامن اضافه کرد: ۱۹ تا از زائرسراهای ارزانقیمت در منطقه ثامن هستند. برای این پروژهها، شهرداری ۱۸ هزار مترمربع زمین به رایگان به مراکز استانها داده است و در آن استانها بنیاد زائر متشکل از شهردار مرکز استان، استاندار و امام جمعه تشکیل شده است تا این بنیاد زائر با پول مربوط به همان استان براساس زمین و پروانهای که شهرداری داده است یک مجموعهای را بسازد و تحت نظر بنیاد زائر مرکزی که در مشهد تشکیل میشود با قیمت تمامشده جاری بهرهبرداری کنند؛ به عنوان مثال هر تخت برای یک نفر شبی ۲۰ هزار تومان هزینه داشته باشد. سه تا از این زائرسراها به بهرهبرداری رسیده است.
نعمتی در خصوص املاک اوقافی در اطراف حرم خاطرنشان کرد: در بافت اطراف حرم ۲۰۱۲ رقبه وقفی داریم و عمدتاً هم مال آستان قدس نیستند و به اداره اوقاف تعلق دارند. ما باید اینها را تعیین تکلیف میکردیم و کارگروههایی داریم و با اوقاف مذاکره میکنیم؛ علاوهبر این مساجدی داریم که در مسیر قرار گرفته بودند و ما طبق توافق با اوقاف این مساجد را گرفتیم و در جای دیگری میسازیم.
وی در مورد اماکن تاریخی در محدوده طرح بهسازی اطراف حرم، گفت: روز اولی که مشاور طرح را شروع کرده است، از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص تعداد خانههای تاریخی در منطقه استعلام کتبی کرده است و بنابر نامه رسمی سازمان میراث هفت مکان معرفی شدهاند که تعدادی در حرم و تعدادی خارج از حرم هستند.
بیش از ۱۰۰ اثر واجد ارزش تاریخی در محدوده طرح اطراف حرم
شهردار منطقه ثامن افزود: به تدریج که طرح شروع میشود تا امروز، ۳۹ اثر تاریخی در اطراف حرم ثبت شدهاند، البته ما با تغییراتی در طرح این ۳۹ تا را هم پذیرفتهایم و اکنون فصل مشترک ما و سازمان میراث همین تعداد است، اما جدیداً میراث اینها را به بیش از ۱۰۰ اثر و بافت واجد ارزش رسانده است و این یک مانع جدی در طرح محسوب میشود و مانع بلوغ طرح خواهد شد.
نعمتی اضافه کرد: اکنون خانههای تاریخی منطقه ثامن مانند شمع درحال آب شدن هستند. ما یک تفاهمی با سازمان میراث و استانداری انجام دادهایم که ما خانهها را بخریم و آنها مرمت و بازسازی را انجام دهند؛ به عنوان مثال ما خانه غفوری را با بیش از یک میلیارد هزینه خریدهایم و ۸۰۰ میلیون هزینه بازسازی این خانه است و ما از سازمان میراث خواستهایم که خانه را بازسازی کند و سازمان میراث گفته است، برای هرسال ۲۰ میلیون تومان دارد و با همین روند ۴۰ سال طول میکشد تا این ۸۰۰ میلیون تومان تامین شود!
وی در خصوص مرمت خانههای تاریخی، ادامه داد: ما تا کنون پنج خانه تاریخی را با منابع خودمان از مردم خریدهایم و دو خانه داروغه و توکلی را هم مرمت و بازسازی کردهایم. برای باقی هم در روزنامه آگهی زدهایم که اگر بشود از ظرفیت بخش خصوص استفاده کنیم.
۱۴۰ هزار نفر در ایام نوروز از خانه داروغه بازدید کردند
شهردار منطقه ثامن در خصوص ارزش و اهمیت خانه داروغه، بیان کرد: در ۱۴ روز نوروز از خانه داروغه که ما آن را خریداری و بازسازی کردیم، ۱۴۰ هزارنفر بازدید کردند و همچنین اکنون این خانه که پیش از این شرایط نامناسبی داشت و حتی بخشهایی از آن تخریب شده بود، به محل برگزاری برنامهها و جشنها در منطقه ثامن تبدیل شده است.
نعمتی گفت: زمینی به مساحت ۱۷ هزارمتر مربع در منطقه داریم که تملک شده و ۱۴ سال پیش خاکبرداری رها شده است. برای این موضوع به این نتیجه رسیدیم که باید مسابقه معماری برگزار کنیم و اکنون حدود ۲۰ گروه برای طراحی شرکت کردهاند.
وی در خصوص طرح مهرازان مصوب سال ۹۶، تصریح کرد: در سال ۹۶ طرحی در شورای عالی معماری و شهرسازی با عنوان طرح مهرازان تصویب شده است که این طرح یک ایدئوگرام درخصوص به بافت اطراف حرم داده است و در حقیقت یک مداخله جدیدی در اینجا انجام دادهاند. در طی ۲۴ سال گذشته بنابر اتفاقاتی که در طرح اول افتاده است حقی را برای شخص ثالثی ایجاد کرده است. در سال ۹۶ بدون در نظر گرفتن حقوق مکتسبه طرح مهرازان در سال ۹۶ تصویب میشود تا جایگزین طرح اول شود.
شهردار منطقه ثامن اضافه کرد: باتوجه به اینکه طرح مهرازان توسط آستان قدس رضوی شهرداری مشهد و استانداری مغایر منافع شهر مشهد شناخته شد، این طرح اجرایی نشده و شهرداری مشهد از دیوان عدالت اداری درخواست کرده و این طرح اکنون متوقف شده است. برای این طرح مهرازان دهها جلسه برگزار شده، اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
نعمتی در خصوص ایرادات طرح مهرازان، ادامه داد: تفاوت مهرازان با طرح اول این است که طرح مهرازان تفصیلی نیست؛ به این معنا که در طرح اول ما میتوانیم بگوییم که در هر پلاک چه اتفاقی میافتد اما طرح مهرازان پهنهبندی است و بهعنوان برنامه راهبرداری بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده طرح حرم مطهر اسم گذاشته شده است. این طرح جمعیت ساکن این منطقه را از ۵۲ هزار نفر در طرح اول، به ۲۰ هزار نفر تقلیل میدهد و همچنین ظرفیت زائر را از ۱۵۰ هزار نفر به ۷۰ هزار نفر کاهش میدهد و فضای سبز ۱۷ هکتار کاهش پیدا میکند.